Zorunlu Hizmet Nedir?
Kamuda çalışan öğretmenler belirli illerde, belirli sürelerde çalıştıklarında devlete karşı zorunlu hizmet borcunu ödemiş olurlar. Bu borç personel, kamu görevine ilk atandığında doğar ve ödenmesi gerekir. Eski adı doğu görevi olan bu sistemin yeni ismi zorunlu hizmettir.
Doğu Görevi ve Zorunlu Hizmet Farkı Nedir?
Aslen doğu görevi ve zorunlu hizmetin yapısı, mantığı ve amacı aynıdır. Personeli, diğer personellerin tercih etmedikleri bölgelerde çalıştırmaktır. Bu kapsamda öğretmenler, önceden belirlenmiş bir süre boyunca belirli okullarda görev yapmak üzere atanırlar. Fakat artık ihtiyaç sadece doğu illerinde değildir. Bu kapsamda batıda da bazı bölgeler diğer personellerin tercih etmediği yerlerdir.
Bu nedenlerle doğu görevi ismi yerine zorunlu hizmet ismi kullanılarak kapsamı genişletilmiştir.
Öğretmenlerdeki Zorunlu Hizmet Modeli
Her bakanlığın kendine has zorunlu hizmet model ve yöntemleri vardır. Öğretmenlerde ise MEB, ülkemizi 3 bölge ve 6 alan şeklinde tanımlamıştır. Buna göre her bölgede 1'den 6'ya kadar sınıflandırma mevcuttur ve bu sınıflandırmanın karşılığı olarak zorunlu hizmet yılının tamamlanması gerekir. Ayrıca her sınıflandırmanın kendine özel hizmet puanı vardır ve bu puanları öğretmenler tayinlerinde kullanır.
Öğretmenlerin Zorunlu Hizmet Süresinin Sorgulanması
Öğretmenler MEBBİS - Kişisel Bilgiler Modülü üzerinden zorunlu hizmeti yapıp yapmadığını veya zorunlu hizmeti yapıyorsa ne zaman tamamlanacağını aşağıdaki gibi görebilirler.
Zorunlu Hizmet Affı Nedir?
Zorunlu hizmet affı, öğretmenlerin zorunlu hizmet bölgelerine atanmaları halinde veya henüz bu bölgeye atanmamış öğretmenlerin zorunlu hizmet sürecinin affa dönüştürülmesini sağlar. Özet olarak affın çıktığı tarih öncesinde göreve başlayan öğretmenler zorunlu hizmet görevini tamamlamış olur.
Affetme düzenlemesi, öğretmenlerin zorunlu hizmet bölgelerinde hizmet etmeleri zorunluluğunu ortadan kaldırır.
Zorunlu Hizmet Affı En Son Ne Zaman Çıktı?
En son 06/05/2010 tarihinde çıkan zorunlu hizmet affı 16 Haziran 2023 tarihinde tekrar çıkarıldı.
Özetle 2010 öncesinde atananların zorunlu hizmet görevi af edilmişken yeni karar ile 16 Haziran 2023 tarihi ve öncesinde göreve başlayan öğretmenlerin zorunlu hizmet görevi affedildi. İlgili karar aşağıdaki gibi Resmi Gazete'de yayımlandı.
Yeni Atananların Tayin Hakları Etkilenir Mi?
Bu af, sözleşmeli atanan ve 3+1 çalışmak zorunda olan öğretmenlerin 3+1 şartını kaldırmaz. Sözleşme karşılığı çalışma süresi ve zorunlu hizmet süresi farklı şeylerdir.
Zorunlu hizmet affı, öğretmenlerin zorunlu hizmet bölgelerine atanmaları halinde veya henüz bu bölgeye atanmamış öğretmenlerin zorunlu hizmet sürecinin affa dönüştürülmesini sağlar.
Görev Yapan Öğretmenlerin Tayin Hakları Etkilenir Mi?
Aktif görevde olan öğretmenler zorunlu hizmet görevini yapmış sayıldığından artık tayin sürecinde gidecekleri kurum zorunlu hizmet sayılmasa da yazabilir. Ancak uygulamada zorunlu hizmet görevi yıllar sonra da yapılabiliyor.
ÖRNEK DURUMLAR
Örnek Durum 1:
Eylül 2022'de sözleşmeli atandım, martta kadroya geçtim. Bu madde bulunduğum kurumda 3+1 yıl çalışmak zorunluluğunu ortadan kaldırır mı?
Cevap: Hayır. Bu af 3+1 yıl çalışma zorunluluğunu etkilemez. Eş durumu tayin hakkı için 3 yılın doldurulması gerekir. Normal tayin için 4 yılın dolması gerekir. Bu sistem 3+1 sistemidir.
Örnek Durum 2:
Örneğin: Eylül 2022'de 2. bölge 5. alanda bir okula atandım ve burada zorunlu hizmet süresi 5 yıl. 3+1 şartını tamamladığımda zorunlu hizmete devam etmem gerekecek mi?
Cevap: Hayır. 3+1 şartını tamamladığınızda istediğiniz kurumu tercih edebilirsiniz. Çünkü 5 yılınız affedilmiş oldu.
Örnek Durum 3:
2015'te atandım. Ben eş durumu nedeniyle doğu hizmetimi erteledim. Yıllarca ertelediğim bu göreve şu an af geldi mi?
Cevap: Evet zorunlu hizmet affı sizi kapsamaktadır. Artık zorunlu hizmet kurumlarında çalışmak zorunda değilsiniz.
Örnek Durum 4:
Mayıs ataması ile atandım ancak göreve başlamadım. Bu af beni etkiler mi?
Cevap: Hayır bu af 16 Haziran 2023 tarihinden önce göreve başlayanlar için geçerlidir.
Örnek Durum 5:
Eylül 2022'de sözleşmeli atandım, martta kadroya geçtim. 2025'te eş durumu yaptığımda tekrar zorunlu hizmet bölgelerinde çalışmam gerekecek mi?
Cevap: Hayır gerekmez. Bu maddede zorunlu hizmet şartı 16 Haziran 2023 öncesi göreve başlayanlar için affedilmiş oldu.
Özetle yeni atananların zorunlu çalışma süresi 3+1'dir ve bu af 3+1 şartını etkilemez.
Ancak yeni atananların da zorunlu hizmet bölgesi süresi affedilmiş oldu. 3+1 tamamlandığın onlardan da tekrar zorunlu hizmet bölgesini tamamlanması istenmeyecek.
TEPKİLER:
Bu af genel olarak en çok yıllarca belirli nedenlerle zorunlu hizmetini yapmamış veya yapamamış öğretmenlerce olumlu karşılanırken zorunlu hizmet görevini yapıp bitirmiş öğretmenlerce eleştirilmektedir.